Waldensi to najważniejsza grupa głośno i otwarcie sprzeciwiająca się baptystycznej herezji poloktowców heretyka-półanalfabety Benio Zabója
Piotr Waldo
Waldensi, zwani jako "ubodzy z Lyonu", "ludzie zdolni", chrześcijanie związani z wpływowym Waldensem Piotrem Waldo z Francji z miasta Lyon który rozpoczął działalność po nawróceniu się na wiarę Waldeńską, rozdaniu majątku ubogim i rozpoczęcia ewangelizacji. Nie jest wiadomy dokładny czas powstania samego wyznania Waldensów przed Piotrem Waldo który spopularyzował jego naukę.
Zwano go Valdus lub Valdo bo był jednym z Waldensów, czyli mieszkańców dolin. To od nich przejął swoje religijne przekonania.
- William Jones, "History of Christian Church", Tom 2, strona 2
Herezja Waldensów jest bardzo stara. Spośród różnych sekt nie ma dla kościoła groźniejszej (...) z kilku powodów: po pierwsze, jest to najstarsza z sekt, mówią że sięga czasów Papieża Sylwestra (IV wiek), a inni że czasów Apostołów.
- Rzymsko Katolicki Inkwizytor Reinerus, cytowane przez Williama S. Billy, "Excursion", strona 22, IV wydanie, Londyn 1827 rok
Waldensi uznawali oparcie jedynie na kanonie Pisma Świętego oraz jak Prawosławie odrzucali autorytet papieski kościoła Rzymsko Katolickiego i jego rzekomej apostolskiej sukcesji. W 12 wieku Piotr Waldo przetłumaczył Biblię na język ROMAVNT będący mieszanką języka staroangielskiego i starofrancuskiego. Jego przekład został odrzucony przez Kościół Rzymski. Mottem Waldensów było "LUX LUCET IN TENEBRIS" co oznacza "Światło świeci w ciemności".
Społeczności Waldensów zostały ekskomunikowane w 1184 roku przez papieża Lucjusza III. Od 13 wieku Waldensi byli czynnie prześladowani przez Kościół Rzymski. Prześladowania Waldensów rozpoczęły się ze strony rzymskiej inkwizycji około 1231 roku. Pierwotnie mający swe źródło we Francji ruch Waldensów od 13 wieku zmuszony był do ukrywania się i zamieszkania na terenach leżących we Włoszech. Część wyznawców zamieszkała też w Alpach Piemonckich i ta grupa włoskich Waldensów przetrwała tam do dziś.
W latach 1487-1545 miały miejsce Rzymsko Katolickie krucjaty przeciwko Waldensom.
W 1211 roku w Strasburgu spalono żywcem 80 Waldensów.
Synod w Chanforan, 1532 rok
Francuskie społeczności waldensów w ramach prześladowań przez Rzymskich katolików zostały wybite i przymusowo skatolicyzowane. Natomiast Szwajcarskie grupy w 1532 roku przyłączyły się do kalwinistycznego Kościoła Ewangelicko-Reformowanego po kontakcie z tamtejszymi kalwińskimi protestantami za Reformacji.
Papież Benedykt XII w 14 wieku naciskał na całkowite zniszczenie społeczności Waldensów. Przeciwko nim działali biskup d'Emburn oraz książę Humbert II.
W latach 1400-sta, 15-stym wieku stosowano przeciwko Waldensom konfiskaty majątków, kary śmierci przez spalenie na stosie pod pretekstem herezji. W tym czasie Waldensi kontaktowali się z Janem Husem oraz dołączali w Czechach do radykalnego husyckiego odłamu Taborytów.
W 1532 roku na synodzie w Chanforan Waldensi przyjęli protestantyzm kalwiński.
Od 1561 roku w Kalabrii we Włoszech Waldensi byli zabijani przez Rzymskich Katolików i wyprzedawani jako niewolnicy islamskim Maurom.
Masakra Piemoncka, 1655 Rok
W 1545 roku król Francji Franciszek I zezwolił na wymordowanie 3000 Waldensów w regionie Luberon w Prowansji. W 1655 roku miała miejsce "Wielkanoc Piemoncka", Rzeź Waldensów z Pra de la Tour na terenie Włoch.
Wydarzenie Wielkanocy Piemonckiej zostało uwiecznione przez Johna Miltona w sonecie ku pamięci pomordowanych pod tytułem "Na wieść o rzezi w Piemoncie".
"Pomścij Panie twych świętych,których krew rumieni śnieg skalistego zbocza w porannym chłodzie. Tych co myli już twarze w twojej prawdy wodzie gdy nasi ojce czczili bałwany z kamienia"
- John Milton, "Na Wieść o rzezi w Piemoncie"
Naoczny świadek Masakry Pastor Waldensów John Lezie który wcześniej próbował ostrzec współbraci, by nie przyjmowali oferty z strony Rzymu, która skończyła się tragedią, po tej rzezi uciekł i usługiwał tym którzy przeżyli i byli w stanie szoku . Napisał o tym wydarzeniu:
"Pisze atramentem zmieszanym ze łzami o tych uczynkach ciemności wartych samego księcia ciemności."
Od 17-stego wieku nastąpił nawrót represji Waldensów ze strony rzymskich katolików przez ograniczanie możliwości zatrudnienia, szykany, zniesławienia, przymusową rekatolizację skutkujące nędzą oraz brakiem możliwości utrzymania i funkcjonowania wśród Waldenskich społeczności. Z powodu represji państwa protestanckie organizowały zbiórki pieniężne mające za cel pomóc przetrwać Waldensom w katolickich krajach.
Ostatnim resztkom Waldensów na terenie Francji oficjalnie wolność religijną i równouprawnienie nadała dopiero w 1792 roku I Republika Francuska po zajęciu Sabaudii. We Włoszech pełnię praw oraz wolność wyznania Waldensi uzyskali 17 lutego 1848 roku. W tym czasie Waldensi emigrowali do Stanów Zjednoczonych Ameryki oraz Ameryki Południowej.
W czasach obecnych kościół Waldensów liczy około 100 tysięcy wiernych.
"Byli prześladowani, ich pisma były palone i niszczone, a ich dobre imię było oczerniane. Lecz prawdziwa historia kościoła musi odnaleźć tę srebrną nić wierzących, którzy nigdy nie poddali się Rzymowi. Mieszkali w dolinach piemontu na granicy północnych Włoch i południowej Francji. Nazywano ich Waldensami, Albigensami, Kararami, Donatystami."
- Doktor Jack Moorman
"Waldensi są łącznikiem pomiędzy wczesnymi chrześcijanami a reformatorami, stanowiący najlepszy dowód jaki kiedykolwiek miał miejsce na fakt, że uznanie zbawienia jedynie poprzez łaskę Chrystusa, objawia się w życiu mocą Ducha Świętego. Od czasów Apostolskich do dnia dzisiejszego jest to nauka naznaczona przez krzyż i różniąca się od całej tej religli form czy wygodnictwa lub też ludzkich wymysłów określonych mianem chrześcijańskiej, ale domagającej się ducha Chrystusowego."
- Historyk Joseph Milnner: Historia Kościoła
"Nie była królestwa w południowej i środkowej Europie, do którego nie dotarli by i nie pozostawili śladów swego pobytu, oraz swoich uczniów."
- Historyk J.A. Wylie:History of Protestantism
Teodor Beza nazywał Waldensów:
"Nasieniem prymitywnego i czystego kościoła , który nigdy nie przyjął Papieskich przesądów i z tego powodu był stale nękany przez biskupów i inkwizytorów. Dlatego ich trwanie jest ewidentnym cudem."
- A brief Sketh of the Walndens: by Robert Weeb
Heinrich Bullinger w roku 1530 powiedział:
"W całym świecie Waldensi podtrzymują swoje wyznanie Ewangelii Chrystusowej. W wielu ich pismach, a także poprzez nieustanne głoszenie oskarżali Papieża jako prawdziwego Antychrysta , przepowiedzianego przez Apostoła Jana . Stale i otwarcie dawali świadectwo swojej wiary poprzez chwalebne męczeństwo i czynią to aż do dziś."
- Ibid, Webb , same as before
Doktryna[]
Waldensi wyznawali zbawienie z łaski poprzez wiarę podobnie jak protestanci za Reformacji protestanckiej, dzięki temu łatwo porozumiewali się i przyłączali do protestanckich społeczności za czasów Reformacji, co jest bardziej zwiększało nienawiść Rzymskich katolików wobec Waldensów.
Odrzucone "Przeprosiny" Waldensów, Próba wciągnięcia do Ekumenizmu[]
22 Czerwca 2015 roku, Papież Franciszek odwiedził protestancką świątynie Waldensów w Turynie by prosić Waldensów o przebaczenie za "prześladowania i nieludzkie czyny" ze strony Kościoła Katolickiego w celu włączenia ich do Ekumenizmu .
"Ze strony Kościoła katolickiego proszę was o przebaczenie postaw i zachowań niechrześcijańskich, a nawet nieludzkich, jakie w dziejach zajmowaliśmy wobec was. W imię Pana Jezusa Chrystusa, przebaczcie nam!"
- Papież Franciszek w Turynie podczas spotkania z przedstawicielami Kościoła Waldensów
Jednak Waldensi niespodziewanie i wyjątkowo oparli się Ekumenizmowi i odmówili przebaczenia za czyny Kościoła Katolickiego w odpowiedzi do Papieża Franciszka synod waldensów w liście wystosowanym 25 sierpnia odpowiedział :
"
Synod ewangelickiego Kościoła waldensów przyjmuje z głębokim szacunkiem i nie bez wzruszenia prośbę o przebaczenie skierowaną przez Jego Świątobliwość w imieniu swego Kościoła za to, co określił mianem 'postaw niechrześcijańskich, a nawet nieludzkich' okazanych w przeszłości wobec naszych matek i ojców (...) Ta nowa sytuacja nie upoważnia nas do tego, by zastąpić tych, którzy zapłacili krwią i innym cierpieniem za swoje świadectwo wiary ewangelicznej i przebaczyć w ich imieniu. "
